Entrepreneur và Doanh nhân, liệu chúng ta có hiểu đúng không?

Entrepreneur liệu có phải nên được dịch là “Doanh nhân” không? Liệu có từ nào để dịch rõ nghĩa của Entrepreneurship hơn là “Khởi sự kinh doanh hay không”? Hôm nay chúng ta hãy thử quay ngược về điểm bắt đầu để tìm hiểu xem: Liệu chúng ta có hiểu đúng, dùng đúng các khái niệm mà chúng ta thường xuyên sử dụng hay không?

Lưu ý: Trong bài viết, các từ “Entrepreneur”, “Entrepreneurship” và “Entrepreneurial” sẽ không được dịch sang tiếng Việt, chúng ta sẽ cùng thảo luận trong phần 2 của bài viết

1. Lược sử về khái niệm Entrepreneur(ship)

Quá trình phát triển lâu dài của nhân loại đã chứng kiến rất nhiều đổi thay của nền kinh tế, chính trị-xã hội trên thế giới. Các nền kinh tế dần dần kết nối với nhau, các phát kiến mới liên tục, nhiều loại hình kinh tế mới hình thành. Trong thế giới đổi thay liên tục kia, Entrepreneurs đóng vai trò quan trọng. Những mô hình kinh doanh sáng tạo, những sản phẩm có tiềm năng thay đổi, thách thức những mô hình cũ, những Uber, Tesla, Apple,… đều được xây dựng bởi những con người mang Entrepreneurial mindset. Vậy chúng ta định nghĩa Entrepreneur như thế nào?

Khái niệm “Entrepreneur” xuất hiện từ những năm 1800 bởi nhà kinh tế học người Pháp Jean-Baptiste Say, “entreprendre” trong tiếng Pháp có nghĩa là “bắt đầu làm, đảm trách”. Suốt từ thời điểm đó cho đến nay, các nhà kinh tế, triết gia đã liên tục bổ sung, định hình định nghĩa về Entrepreneur và Entrepreneurship. Trong “Teaching the Entrepreneurial Mindset to Engineers” tác giả Lisa Bosman và đồng nghiệp đã tổng hợp lại cho chúng ta định nghĩa của Entrepreneur/Entrepreneurship qua các thời kỳ (để hiểu rõ hơn hãy đọc chương “Systematic Entrepreneurship” trong [1]):

Năm 2000, với nỗ lực các học thuật, Shane và Venkataraman đã chỉ ra rằng: Entrepreneurship là quá trình tìm kiếm, đánh giá và khai phá các cơ hội. Từ đó đến nay, định nghĩa về “Entrepreneurship” của Shane và Venkataraman [7] được công nhận rộng rãi và trở thành định nghĩa chính thức cho đến ngày hôm nay

Vậy Entrepreneur là ai? Theo Peter Drucker: Entrepreneur là những người luôn tìm kiếm sự thay đổi, phản hồi và khai thác chúng như một cơ hội [1] và quá trình đó luôn có rủi ro. Trong hình dưới, Ali K. Yetisen và đồng nghiệp [2] sử dụng đồ thị thể hiện mức độ của các nhân tố Rủi ro, Sự đầu tư và Quá trình bán hàng trong các doanh nghiệp khởi nghiệp. Giai đoạn hình thành ý tưởng thường đi kèm rủi ro cao nhất và sẽ đòi hỏi sự cam kết của những entrepreneur ở mức độ cao.

Tóm lại ở đây là: Entrepreneur là những người tạo ra giá trị, đưa ra giải pháp giải quyết vấn đề từ đó tạo ra ý tưởng và cơ hội kinh doanh, và là người đương đầu với những rủi ro của ý tưởng hay giải pháp đó

2. Doanh nhân và Entrepreneur liệu có đồng nghĩa?

Trong quá trình tìm hiểu để viết bài viết này, chúng tôi thử lướt qua một số nguồn thông tin, bài báo, nghiên cứu và thấy rằng: Liệu chúng ta đã có một định nghĩa cho từ “doanh nhân” – từ dường như thông dụng trong xã hội chúng ta hiện tại?. Tại Wikipedia tiếng Việt, “Entrepreneurship” được dịch là “Khởi sự kinh doanh”, và “Entrepreneur” được xem là “người khởi sự kinh doanh” hoặc “người làm chủ” [4] và cũng tại đây “Doanh nhân” được định nghĩa là là “người giải quyết các vấn đề cho người khác để kiếm lợi nhuận”, và các định nghĩa này đều được trình bày rất sơ sài, không dẫn chứng rõ ràng.

Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng tham khảo bài viết của PGS.TS. Đỗ Minh Cương trên tờ VNU Journal of Science: Economics and Business [9]. Bài viết chỉ rõ ra vấn đề mà chúng ta đang thảo luận từ đầu, có sự không thống nhất trong cách hiểu khái niệm này: là người làm kinh doanh kiếm lời hay là nhà đầu tư, nhà quản lý doanh nghiệp chấp nhận mạo hiểm rủi ro trong kinh doanh hay một định nghĩa nào khác

Tời đây, chúng ta hãy bắt đầu cùng nhau thảo luận xem: có nên xem 2 khái niệm Entrepreneur và Doanh nhân là một không? Nếu không vậy nên xem Entrepreneur tương đồng với khái niệm nào? Nhà Kiến tạo có phải khái niệm tương đương Entrepreneur?

Hãy để lại ý kiến của bạn tại phần comment để cùng nhau thảo luận sâu hơn về chủ đề này, FiNNO rất mong nhận được các ý kiến của các bạn về chủ đề này.

Tài liệu tham khảo

1. Drucker, Peter. Innovation and entrepreneurship. Routledge, 2014.
2. Yetisen, A. K., Volpatti, L. R., Coskun, A. F., Cho, S., Kamrani, E., Butt, H., … Yun, S. H. (2015). Entrepreneurship. Lab on a Chip, 15(18), 3638–3660. doi:10.1039/c5lc00577a 
3. Sarasvathy, Saras. 2005. What makes entrepreneurs entrepreneurial? Darden Business Publishing.
4. Khởi sự doanh nghiệp – Wikipedia tiếng Việt
5. Entrepreneurship: A Working Definition by Thomas R. Eisenmann – Havard Business Review
6. Lisa Bosman, Stephanie Fernhaber – Teaching the Entrepreneurial Mindset to Engineers – Springer International Publishing (2018)
7. Shane, S., and S. Venkataraman. 2000. The promise of entrepreneurship as a field of research. Academy of Management Review 25 (1): 217–226.
8. What is Effectuation? – effectuation.org
9. Bàn về khái niệm doanh nhân Việt Nam – PGS.TS. Đỗ Minh Cương, VNU Journal of Science: Economics and Business

Ý tưởng & Nội dung: PGS. TS. Nguyễn Ngọc Dũng

Hiệu chỉnh và hình ảnh bởi Thanh Ho